بار حریق چیست و چه کاربردی در مهندسی ایمنی حریق دارد؟

بار حریق چیست و چه کاربردی در مهندسی ایمنی حریق دارد؟

🔥حرارت یکی از محصولات خطرناک آتش سوزی برای جان ساکنین ساختمان به شمار می رود. حرارت تولید شده هنگام آتش سوزی رابطه مستقیم با بار حریق ( Fire Load ) آن ساختمان دارد که از خطرات جدی جهت فروریختن و آوار شدن ساختمان و از بین رفتن را ه های خروج و درنتیجه افزایش تلفات جانی و مالی محسوب میگردد.

 با توجه به وسعت و حجم ساختمانهای بزرگ، گسترش حریق و افزایش حرارت سریع رخ می دهد. به این دلیل اهتمام به مسئله بار حریق و کنترل و توزیع مواد سوختنی (و متعاقبا کاهش استفاده از مواد و مصالح قابل سوختن در احداث بنا و …) به منظور جلوگیری از گسترش سریع حریق و بالا رفتن درجه حرارت به هنگام آتش سوزی بسیار ضروری است.

تعاریف مختلف بار حریق:

اصطلاح بار حریق جزء فاکتورهای مهم در مهندسی ایمنی حریق می باشد که کمتر کسی است که در زمینه مهندسی ایمنی حریق گام برداشته باشد ولی با این عبارت نامأنوس و ناآشنا باشد. از آنجا که افراد در زمینه های مختلف خصوصا درزمینه آتشنشانی با این عبارت سروکار دارند؛ به علت برداشت های نادرست و عدم تحلیل این موضوع بر آن شدیم تا تعاریف مختلف را ارائه داده و در نهایت تعریف اصلی جهت استفاده را بیان نموده ایم.

تعاریف بار حریق در کتب و استانداردهای مختلف دارای تفاوتهای جزئی است که چند نمونه به شرح ذیل تعریف میگردد.

🔴۱- مقدار گرمای آزادشده از سوختن کامل مواد سوختنی موجود در ساختمان ها.

🔴۲- مقدار کل حرارتی که از انواع مواد سوختنی تولید میشود و با وزنی از چوب خشک که همان مقدار انرژی حرارتی تولید میکند سنجیده میشود.

🔴۳- کل مواد قابل اشتعال موجود در یک ساختمان، شامل هر نوع ماده قابل اشتعال در محل و در ساختار ساختمان که برحسب ژول اندازه گیری میشود.

🔴۴- مقدار لوازم و اجناس قابل سوختن در یک ساختمان که میتواند بسوزد و با آزاد کردن گرما رشد حریق را تغذیه کند.

🔴۵- کمیت پتانسیل سوختن درون یک ساختمان، با عنوان بار سوخت (گوناگونی) آن ساختمان بیان میشود که شامل محتویات داخل ساختمان و ساختار آن است.

🔴۶- در یک تعریف جامع و کامل، بار حریق به مقدار کل انرژی حرارتی آزاد شده از کل مواد سوختنی موجود در یک ساختمان گفته می شود که بر مبنای انرژی گرمایی آزاد شده از یک کیلوگرم چوب بلوط قرمز  خشک شده که مقدار آن برابر 17.8Mj/kg ـ(مگا ژول در کیلوگرم) است سنجیده می شود.

واحدهای کاربردی دیگری جهت انداز ه گیری بار حریق مدنظر قرار م یگیرد که شامل کیلوکالری بر کیلوگرم ( Kcal/kg ) و بی تی یو بر پوند (BTU/Lb)
است. جهت کاربرد بار حریق در مهندسی ایمنی حریق عبارت تراکم بار حریق(Fire Load density) بیان میشود که عبارت است از مقدار انرژی گرمایی آزاد شده از کل مواد سوختنی موجود در یک ساختمان در واحد سطح که برحسب ، Mj/m2 و j/m2 و kcal/kg بیان می گردد.

نحوه محاسبه بار حریق ساختمان ها:

محاسبه بار حریق ساختمان ها کار نسبتاً پیچیده و فنی محسوب می گردد. چراکه ساختمانها محتوی مواد قابل سوختن با مقدار انرژی گرمایی آزاد شده متفاوتی می باشند؛ بنابراین جهت سادگی در این امر بایستی از یکسری معادلات و جداولی که مبنای کار میباشند بهره جست. در محاسبات بار
حریق بایستی مواد قابل سوختن در ساختمان شناسایی شود و مقدار انرژی گرمایی آزاد شده آن جهت درج در معادلات و محاسبات لحاظ گردد.

کاربردهای بار حریق و تراکم بار حریق در طراحی و مهندسی ایمنی حریق:

تقسیم بندی مکانها از نظر خطر حریق:

🔷 1- مکان های کم خطر:

در این مکان ها مقدار مواد قابل احتراق یا بطور کلی بار آتش( FIRE LOAD ) کم بوده و گسترش حریق زیاد نیست. داشته مواد
سوختنی در این دسته بطور متوسط تا 50kg/m2 است. بار حریق می تواند به مقدار حرارت تولید شده از سوختن ماده قابل احتراق در هر مترمربع از محیط برحسب Btu یا Kcal نیز بیان گردد.

🔷 2- مکان های با خطر متوسط:

مواد سوختنی به طور متوسط در این اماکن بین 50-100kg/m2 است. در این اماکن مقدار ذخیره مواد سوختنی قابل توجه بوده لیکن حریق آ نها قابل کنترل است.

🔷 3- مکان های پرخطر:

در این اماکن مقدار ذخیره مواد قابل اشتعال زیاد بوده و در صورت بروز حریق، آتش سوزی های شدیدی به وجود می آید. مواد سوختنی بطور متوسط در این گروه بیش از 100kg/m2 است.

ازجمله فاکتورهای مهم و اصلی جهت ارزیابی و تخمین ریسک حریق و تقسیم بندی ساختمانها به لحاظ خطرات، شدت و دوام و گسترش آتش سوزی، بار حریق است و مقدار آن در هر مورد بسته به نوع ساختمان ها و چگونگی بهره گیری از آن متفاوت است.

✅این فاکتور می تواند نقش اساسی در طراحی پیشگیری و حفاظت حریق ساختمانها با توجه به دوام حریق داشته باشد. لذا با در نظر گرفتن بار حریق میتوان با اتخاذ تدابیر ایمنی خاص، ازجمله افزایش مقاومت حریق ساختمان ها، اجرای سیستم های غیرفعال و فعال آتش نشانی را اعمال تا در صورت بروز حریق صدمات و تلفات جانی و مالی را به حداقل ممکن کاهش دهیم و زمان لازم برای رسیدن نیروهای آتش نشانی و امدادی جهت اطفاء و تخلیه مصدومین از ساختمان ها را در زمان آتش سوزی فراهم نماییم.که مهترین مسئله در رابطه با تعیین بار حریق ساختمان ها، درک صحیح و انجام دقیق محاسبات بار حریق است.

🖊اطلاعات غیر واقعی بار حریق جهت محاسبات و طراحی ها در مهندسی ایمنی حریق می تواند بعنوان یک سرطان بحرانی باشد. با توجه به اطلاعات ارائه شده، درک و استدلالات متفاوتی از اصطلاح بار حریق شده که با حل چند مسئله مشخص گردید که تنها وزن مواد سوختنی ملاک عمل نیست؛ بلکه بایستی به مقدار انرژی گرمایی مواد نیز توجه شود. لذا در این مقاله ساده ترین و کاربردی ترین تعاریف علمی و رو ش های محاسبات بار حریق جهت ارزیابی ریسک حریق ساختمان ها به منظور جلوگیری از ابهام و طراحی های نادرست ارائه شده است.

تجزیه و تحلیل و شناخت مقدار انرژی گرمایی متفاوت مواد و مصالح سوختنی، می تواند تأثیر بسزایی در درک شدت، گسترش، حرارت تولیدی و دوام حریق در اماکن مختلف با کاربری های متفاوت داشته باشد؛ که این مسئله با بیانی ساده در این مقاله ارائه شده است.

✍دوست عزیزم شما فقط قسمتی از مقاله ی ما را مشاهده نموده اید . برای دریافت کامل این مقاله، از طریق کادر زیر می توانید به عضویت سایت مرکز آموزش HSE جنوب کشور در آمده ،سپس نسبت به دانلود مقاله اقدام نمایید: