دوره غیرحضوری ایمنی رادیوگرافی و پرتونگاری

فلسفه حفاظت در برابر اشعه

به حداقل رساندن اثرات احتمالی و به صفر رساندن اثرات قطعی پرتوها که همانا حفاظت انسان، محیط زیست و نسل‌های آینده در برابر اثرات مخرب پرتوها است، فلسفه و هدف اصلی برنامه‌های حفاظت در برابر اشعه است. در این خصوص تهیه قواعد، ضوابط و استانداردهایی مربوطه گام نخست و حیاتی است. از این رو برای نزدیک شدن به این فلسفه وجودی آشنایی و فهم اهداف زیر حائز اهمیت است:

الف‌ـ اهدف حفاظتی (Protection objectives)

ب‌ـ اهدف ایمنی (Safety objectives)

سوال: یکی از مهمترین عواملی که اجرای صحیح برنامه‌های حفاظت در برابر اشعه پرتونگاران صنعتی را مشکل می‌سازد عدم شناخت کامل و درک صحیح حفاظت و ایمنی پرتوی است. کدام یک از عوامل زیر می‌تواند نقش مهمتری در حل این موضوع ایفا کند؟

۱ـ وضع قوانین، مقررات، ضوابط و راهنماهای کار با پرتو

۲ـ وجود دوره‌های آموزشی حفاظت در برابر اشعه موثر و کارآمد

۳ـ نظارت و کنترل بر عملکرد پرتوکاران

اما چه باید کرد؟

اگر چه متخصصان ایمنی پرتوها معتقدند پرتونگاری صنعتی را می‌توان به شیوه‌ای امن، با خطری ناچیز و با خطایی که بسیار کمتر از مشاغل دیگر است، انجام داد؛ این واقعیت غیرقابل انکار است که رادیوگرافی صنعتی یکی از پرخطرترین مشاغل پرتوی به حساب ‌آید. تجربه نشان داده است عدم رعایت مقررات و توصیه‌های ایمنی در این حرفه حوادث ناگواری را رقم زده است. گاهی صدمات ناشی از پرتوگیری‌های غیرعادی مربوط به منابع رادیوگرافی صنعتی در دوزهای بالا به کارگران چنان شدید بوده که پیامدهای بهداشتی وخیمی چون قطع عضو، سوختگی‌های شدید، تخریب‌های کروموزنی و حتی مرگ را به همراه داشته است. از این رو قبل از شروع به انجام فعالیت پرتونگاری، ایجاد شرایط لازم و کافی جهت به حداقل رساندن ریسک احتمالی ناشی از کار با پرتو یک ضرورت است. اما چه باید کرد و چه عواملی می‌تواند ما را برای رسیدن به این مهم یاری کند؟ از موثرترین عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱ـ وجود دوره‌های آموزشی حفاظت در برابر اشعه موثر و کارآمد و شرکت مستمر در آنها،

۲ـ مجهز بودن به سخت‌افزارهای مناسب نظیر تجهیزات حفاظت در برابر اشعه، سنجشگرهای پرتویی، ابزارهای فوریت‌های پرتویی و تجهیزات تکنیکی با کیفیت استاندارد،

۳ـ نظارت موثر مسئولان فیزیک بهداشت و بازرسان واحدهای قانونی بر انجام عملیات رادیوگرافی،

۴ـ برخوردار بودن از رویه‌های کاری مناسب و مکتوب، نظیر دستورالعمل‌های ایمنی و فوریت‌های پرتویی،

۵ـ اهتمام به ایجاد فرهنگ ایمنی و حرکت در راستای ارتقا آن،

۶ـ وجود راهنماها، مقررات و ضوابط موثر و به‌روز شده،

۷ـ تعیین وظایف و مسئولیت‌ها،

۸ـ داشتن برنامه تضمین کیفیت.