هات تپ و نکات ایمنی آن

هات تپ و نکات ایمنی آن:

عملیات هات تپ، جزوی از زیرمجموعه فرایندهای کار گرم به شمار می رود که به دلیل ماهیت ویژه خود، و از آن جا که روی خطوط لوله زنده و تحت فشار انجام می شود، شایسته توجهات حاص فنی و ایمنی است. عطف توجه به این مسأله از آن حیث حائز اهمیت است که شدت و اقرات وقوع حادثه در فرایند هات تپ، در مقایسه با بسیاری از دیگر فرایندهای صنعتی دامنه دارتر است و می تواند تبعات زیانبار و سنگیتی را به یک مجموعه و نیز نیروی کار فعال در عملیات تحمیل کند. با توجه به این نکات، تدابیر ایمنی پیش از اجرای عملیات هات تپ بخشی بی بدیل را در فرایند ایفا می کند و حتی استانداردهای معتبر فنی در خصوص عملیات هات تپ، نظیر استاندارد API 2201، با وجود ماهیت فنی شان بخش اعظم بندها و توضیحات خود را به شاخص های ایمنی عمیات اختصاص داده اند.

عکس: نمایی از انجام عملیات هات تپ در ارتفاع، دستگاه هات تپ و اتصالات دائم شامل اسپلیت تی و ولو در تصویر نمایان است

تدابیر ایمنی جهت انجام عملیات هات تپ را می توان به لحاظ زمانی به سه دسته تقسیم کرد که هر یک به نوبه خود اهتمامی ویژه را می طلبد. البته برنامه ریزی و دستورالعمل ایمنی عملیات هات تپ پیشاپیش و در همان مراحل مطالعاتی و برنامه ریزی تدوین می شود و در نهایت در قابل دستورکارها و چک لیست ها به تیم های بازرسی، ایمنی و فنی ارائه می گردد. توجیهات و ارائه آموزش های لازم در خصوص اجرای گام های دستورالعمل هات تپ از الزامات آغاز کار محسوب می شود. تدوین کنندگان دستورالعمل ضمن بازدید از محل انجام کار و شرایط فنی و موقعیتی لوله یا مخزنی که هات تپ روی ان انجام خواهد شد، برنامه ریزی های لازم را انجام می دهند:

– اقدامات ایمنی پیش از اجرای هات تپ:

پس از دریافت اطلاعات مورد نیاز، باید در خصوص اقدامات پیش از عملیات کارهای لازم را انجام داد. در صورتی که کار در ارتفاع انجام می شود باید سیستم اسکافولدینگ مجموعه به درستی و بر جسب استانداردهای موجود نصب و بازرسی شود. تعبیه محل های تردد نیروی کار هات تپ و نیز راه های فرار اضطراری از جمله این موارد است. این نکته در خصوص اجرای عملیات هات تپ در نواحی حفاری شده نیز صدق می کند. ممکن است عملیات در عمق زمین و در محل حفاری شده انجام شود. در این موقعیت نیز باید استانداردهای حفاری به دقت مورد بررسی و پایش قرار گیرند تا از جانب ناحیه حفاری شده خطری مجموعه مجری هات تپ را تهدید نکند.

بازرسی سیستم تأسیسات و ابزارهای پشتیبانی فرایند از دیگر گام های پیش عملیاتی است. چنان که می دانیم دستگاه هات تپ با پاوریونیت های هیدورلیکی یا مکانیکی تغذیه می شود که خود محرک الکتریکی دارند. در خصوص ژنراتورها و یا سایر ابزارهای برق رسانی به پاوریونیت اقدامات ایمنی لازم باید حتما صورت گیرند.

همچنین تست فشار دستگاه هات تپ و اتصالات خط لوله پیش از اجرای عملیات از الزامات فنی و ایمنی کار گرم هات تپ به شمار می رود؛ از آن جا که عدم تحمل فشار عملیات از سوی دستگاه هات تپ و اتصالات می تواند هم فرایند را به لحاظ فنی دارای ایراد کند و هم آسیب های ایمنی بر نیروی انسانی وارد کند، انجام این مهم از ضرورت هاست.

عکس: سیستم داربست بندی مناسب برای عملیات هات تپ

باید اشاره شود یکی از مولفه های مهم ایمنی پیش از اجرای عملیات هات تپ، تست و بازرسی اتصالات دائمی عملیات است. برای انجام عملیات انشعاب گرم (Hot Tap) معمولاً نیاز به دو اتصال اسپلیت تی و ولو است. اسپلیت تی غالبا روی خط لوله جوشکاری می شود و ولو نیز روی آن نصب می شود. این اتصالات حکم مجاری ورودی کاتر دستگاه هات تپ جهت برش گرم و انشعاب گیری را دارند، همچنین فشار عملیاتی و نیز فشار سیال و لوله پس از اتمام عملیات خصوصاً روی اتصال اسپلیت تی تحمیل می شود. از این رو اتصال مذکور در کنار ولو باید دقیقاً مورد بازرسی و آزمون فشار و جوش قرار گیرند.

از مهم ترین نکات در فرایندهای پیش عملیاتی هات تپ، دستور کار جوشکاری اسپلیت تی روی خط لوله است. از آن جا که جوشکاری روی خط لوله حاوی سیال انجام می شود، حساسیت های فنی و ایمنی خاص خود را می طلبد. از این رو تیم های فنی و ایمنی باید در کارگروه های مشترک دستورالعمل و روش اجرایی جوشکاری روی خط لوله را به دقیق ترین شکل و با لحاظ کردن تمامی متغیرهای بحران زا تدوین کنند.

عکس: انجام عملیات هات تپ در ناحیه حفاری شده

تهیه و تدارک ابزارهای ایمنی و جافظت فردی بر اساس افتضائات پروژه از دیگر نکاتی است که پیش از عملیات باید بدان ها توجه داشت. لباس ایمنی متناسب با شرایط کاری و جغرافیایی و آب و هوایی، کمربندهای ایمنی در صورتی که کار در ارتفاع انجام می شود، دستکش های مناسب، کلاه ایمنی در مواقعی که احتمال سقوط اجسام وجود دارد، ماسک های تنفسی و در صورت لزوم، زمانی که کار روی خطوطی نظیر گاز ترش انجام می شود، کپسول های اکسیژن، و مواردی از این دست حتما باید پیش از عملیات پیش بینی شوند.

– اقدامات ایمنی حین انجام کار:

در فرایند اجرایی هات تپ، تمرکز و آگاهی کامل تمامی مجموعه اصلی ترین فاکتور را شامل می شود. جنان که اشاره شد اقدامات و امکانات احتیاطی و پیشگیرانه در مرحله قبلی تمام و کمال رعایت شده اند. بهره گیری بهینه از این امکانات اصل اول در انجام صحیح و مطمئن کار است. ابتدا به ساکن نیروی کار آموزش دیده در محل اجتماع می کنند و توضیخات اجمالی به صورت شفاهی به ایشان بیان می شود. نشان دادن محل قرارگیری کپسول های اطفاء حریق، مسیرهای امن تردد، راه فرار اضطراری، محل قرارگیری ابزارهای کمک های اولیه، و در صورت امکان فراهم کردن امکانات لازم برای برقراری ارتباط مستمر میان بازرسین ایمنی و اپراتورهای اجرایی جزو لوازم اصلی کار است.

عکس: جوشکاری اسپلیت تی روی خط لوله زنده، حاوی سیال بر اساس استانداردهای جوشکاری انجام میشود

لازم به ذکر است آغاز کار بدون دریافت پرمیت و مجوز رسمی کارفرما به هیچ عنوان توصیه نمی شود. از آن جا که کار گرم هات تپ باید تحت شرایط خاص انجام شود، شرایط مد نظر پیشاپیش به اطلاع کارفرما می رسد و زمان مقرری که شرایط ذکر شده تماماً فراهم می باشند با ایشان هماهنگ می گردد و مجوز انجام کار در زمان مذکور دریافت می گردد. چه بسا کارفرما نیاز به تغییر برنامه کاری و برای مثال کاستن یا افزودن میزان فشار سیال درون خط باشد. عدم هماهنگی در این دست موارد می تواند تبعاتی سنگین به همراه داشته باشد. بنابراین پرمیت باید پیش از عملیات از کارفرما دریافت شده باشد و در آن زمان مجاز انجام کار به صورت دقیق درج شده باشد.

بازرس ایمنی و اپراتورهای اجرایی حین انجام عملیات باید مکررا متغیرهای ایمنی کار گرم هات تپ را رصد کنند و در صورت رویت کوچک ترین انحراف اقدامات مقتضی را انجام دهند. برای مثال زمانی که حین کار گرم هات تپ، با تردد وسایط نقلیه خاوی مواد شیمیایی قابل احتراق در مجاورت محل کار مواجه شویم باید ضمن گزارش آن به نهادهای ذیربط زیر نظر کارفرما، از تکرار آن ها ممانعت کنیم.

به طور کلی تمرکز کافی و رعایت کامل مفاد دستور کار هات تپ، مهم ترین ضامن انجام صحیح عملیات خواهد بود.

پس از اتمام فرایند و زمانی که برش گرم لوله با صحت انجام شد، کاتر دستگا ه عقب نشینی کرده و می توان دستگاه هات تپ را از مجموعه خارج کرد. بستت کامل ولو پیش از استخراج دستگاه هات تپ به منظور ممانعت از برون رفت سیال ضروری است. دستگاه هات تپ معمولاً با جرثقیل به محل منتقل شده و روی اتصالات و خط لوله نصب می شود. در حین جابجایی دستگاه، باید محل جابجایی از هر گونه نیروی انسانی و تجهیزات تخلیه شود. سقوط دستگاه می تواند صدماتی جبران ناپذیر چه به تجهیزات و چه به نیروی انسانی وارد کند، از این رو پاکسازی محل جزو ضروریات کار است. تخلیه محل از ابزارها و بازگشت اپراتورها از محل انجام کار نیز باید بدون تعجیل و با همان تمرکزی انجام شود که پیش و حین اجرای کار رعایت می شد.

نوشتار فوق شرحی اجمالی و بسیار فشرده از الزامات اجرایی و ایمنی عملیات هات تپ محسوب می شود و این فرایند در فاز اجرایی حساسیت ها و ظرافت های خاص خود را دارد. بهره گیری از نیروی کار متبحر و کارآزموده، با تمرکز و آمادگی بالا، تدوین دستورالعمل ها با بیشترین هماهنگی و توسط تیم های مهندسی و فنی متبحر، و هماهنگی های لازم میان مجری هات تپ با کارفرما از پیش شرط های انجام یک عملیات هات تپ به ضکل صحیح و مطمئن به شمار می رود.