آشنايي با خطرات جیوه در محیط کار و روش مواجهه با آن

هدف از انتشار این مقاله عبارت است از: ⏪ ارائه گزیده ای از اطلاعات در زمينه شناسايي، ارزيابي و مدیریت مواجهه با جیوه با استفاده از آخرین منابع علمی موجود. ⏪ ارتقاء آگاهي، نگرش و مهارت پزشکان طب کار، كارشناسان بهداشت حرفه ای و همچنین کارگران و کارفرمایان در خصوص مواجهه با جیوه در محیط کار. ⏪ جلوگیری از اثرات زیان آور مواجهه با جیوه بر سلامت انسان در شاغلین. ⏪ ارزیابی و کنترل سیستماتیک مواجهه با جیوه و ترکيبات آن. ⏪ هشدارها و کنترل های مدیریت ایمن فلز جیوه.

مصارف صنعتی و غیرصنعتی جیوه را مي توان به صورت زير دسته بندي نمود:

 توليد و مصرف سوخت:

🔴 احتراق زغال سنگ در نيروگاه هاي بزرگ، خصوصاً در بويلرهاي گرمايي 300 مگاوات به بالا 🔴 كاربرد نفت سنگين و كك نفتي 🔴 احتراق گازوئيل، بنزين، نفت، كروزن، گاز طبيعي و زغال چوب 🔴 استخراج و تصفيه نفت و گاز طبيعي

 توليد فلزات و مواد خام:

✅ توليد روي، مس و سرب از كنستانتره

✅ فرايند توليد و استخراج اوليه فلز جيوه

✅ استخراج طلا به روشي غير از ملغمه با جيوه

✅توليد آلومين از بوكسيت (آلومينيوم) و فلزات آهني(آهن و فولاد)

✅ معدن كاري طلا با ملغمه كردن جيوه (از سنگ معدن، از كنستانتره و از پساب)

✅ توليد سيمان، مقوا و كاغذ

 توليد مواد شيميائي:

✔ توليد مواد شيميايي و پلي مرها

✔ توليد كلرآلكالي با سلول هاي جيوه

✔ توليد استالدئيد با كاتاليست جيوه

✔ توليد منومر کلرید وینیل با كاتاليست جيوه

✔ توليد كلريد و هيدروكسيد سديم

✔ توليد اسفنج پلي اوره تان با استفاده از كاتاليست

محصولات حاوي جيوه:

✅ دماسنج هاي جيوه اي (پزشكي، هوا، آزمايشگاهي و صنعتي)

✅ سوئيچ هاي الكتريكي و رله هاي حاوي جيوه

✅ منابع نوري حاوي جيوه (لامپ هاي مهتابي، لامپ هاي فشرده و كم مصرف جيوه اي)

✅ باتري هاي حاوي جيوه

✅ فشارسنج ها و انواع گيج هاي حاوي جيوه

✅ آفت كش های حاوي جيوه

✅ رنگ هاي حاوي جيوه

✅ كر م هاي روشن كننده پوست و صابون هاي با مواد شيميايي حاوي جيوه

✅ استفاده در دندان پزشكي (پركردن دندان با آمالگام، تهيه آمالگام و دفع پسماندهاي مربوطه) ✅ باتري هاي حاوي جيوه (مانند باتري اكسيد جيوه، باتري ساعت، باتري هاي تخت، قلمي،پرمنگنات و غيره)

✅ سلو ل هاي حاوي جيوه (مانند دكمه اي، قلمي آلكالين، اكسيد- نقره و انواع سلول هاي جيوه- روي)

 مصارف متفرقه:

⏪ توليد توده هاي سبك وزن مثل مهره هاي رسي براي كاربردهاي ساختماني ⏪ آراستن دانه هاي گياهي با مواد شيميايي حاوي جيوه ⏪ نيمه رساناهاي تشخيص پرتو زير قرمز ⏪ مصارف آموزشي ⏪ پمپ هاي خلاء حاوي جيوه ⏪ استفاده از جيوه به عنوان خنك كننده در برخي سيستم هاي سرماساز ⏪ استفاده در دباغي ها ⏪ پيگمان سازي ⏪ انواع خاصي از برگه هاي چاپي رنگي

⏪ مواد منفجره (فولمينات جيوه در چاشني بسياري از فشنگ ها) ⏪ مواد آتش بازي ⏪ در توليد برخي اسباب بازي ها

جيوه موجود در زباله و فاضلاب:

🔴 فاضلاب ها و پسماندهاي يونيت هاي دندان پزشكي (بزرگ ترين منبع) 🔴 فاضلاب هاي صنعتي و خانگي 🔴 فاضلاب بيمارستان ها، آزمايشگاه ها، مدارس و دانشگا ه ها 🔴 تصفيه فاضلاب و بازيافت جيوه (محصول ثانويه) 🔴 پسماندهاي شهرداري و عمومي، پسماندهاي خطرناك، پسماندهاي پزشكي، لجن فاضلاب 🔴 تل انبار كردن و دفن غير رسمي پسماندهاي شهري و عمومي 🔴 سوزاندن پسماند به صورت روباز (در منطقه دفن يا به صورت غير رسمي)

نیاز به یک برنامه ایمنی و بهداشت:

برخورداری از برنامه و افراد مورد نیاز برای مدیریت ایمنی و بهداشت محیط کار در تمامی جوانب،کنترل جیوه را موثرتر خواهد نمود. جهت کسب موفقیت در کنترل جیوه، به یک برنامه ایمنی و بهداشت مشتمل بر اجزاء زیر نیاز است:

تعهد مدیریت:

✅ اعتقاد کامل به پیشگیری از بیماری و آسیب به عنوان یک هدف

✅ انطباق برنامه با استانداردهای موجود

✅ ارائه موفق خدمات ایمنی و بهداشت به شاغلین

✅ استفاده از مشاوران مناسب و کارآمد

✅ اختصاص بودجه کافی جهت ارائه خدمات ایمنی و بهداشت

مشارکت کارگران:

✔ ارتباط کارگران با کمیته مدیریت ایمنی و بهداشت ✔ همکاری کارگران در اجرای برنامه های آموزشی ✔ امکان دسترسی کارگران به اطلاعات مواجهه و پرونده های پزشکی خود

شناسایی خطر:

✅ اقدام به ثبت سوابق و نتایج تجزیه

✅ بررسی علل شیوع و بروز حادثه

انجام اقدامات کنترلی:

⏪ پیش بینی برنامه های کنترلی کوتاه مدت و بلند مدت ⏪ انتشار کتابچه راهنمای ایمنی و بهداشت در خصوص مقررات و انجام کار به روش ایمن ⏪ نظارت بر اجرای مقررات و روش ایمن انجام کار ⏪ اقدام به انجام تعمیرات و نگهداری با اهداف پیشگیرانه ⏪ انجام تعمیرات فوری تجهیزات کنترلی در صورت بروز مشکل

مطالب پیشنهادی جهت مطالعه:

1. انواع ماسک های مورد استفاده در مواجهه با مواد شیمیایی
2. پسماند الکترونیک چه تاثیری بر سلامت انسان دارد.
3. نمونه ارزیابی ریسک به روش ویلیام فاین 
4. جزوه ایمنی و بهداشت محیط کار